Autor: Sławomir Kocznur
Miejsce publikacji: "Auto Moto Serwis" - lipiec-sierpień 1996 r. nr 7-8 (35)

Przy okazji różnych spotkań z właścicielami warsztatów i mechanikami samochodowymi można często usłyszeć: jakim przyrządem mierzyć geometrię kół? Na to pytanie zazwyczaj muszą odpowiedzieć sobie sami pytający. Pomocą w odpowiedzi miały być majowe Międzynarodowe Targi Motoryzacyjne w Poznaniu. Niestety, wielu producentów i firm handlowych nie prezentowało urządzeń do kontroli ustawienia kół, choć mają takie w swej ofercie. Poza tym tylko na nielicznych stoiskach można było skorzystać z doradztwa technicznego, czy choćby z profesjonalnego omówienia możliwości prezentowanych urządzeń. Ostatnia uwaga dotyczy nie tylko wystawców przyrządów do pomiaru geometrii kół ale skierowana jest do szerokiego kręgu producentów i firm handlowych z branży motoryzacyjnej.

Obecnie w kraju można kupić przyrządy wytwarzane przez takich producentów jak: Bear, Beissbarth, Bosh, Corchi, Faip, FMC, GS, Hoffmann, HPA, Hunter, Schenck, Sun i rodzimą Precyzję. O wyborze konkretnego urządzenia powinny decydować względy techniczne i ekonomiczne, organizacja serwisu (przede wszystkim, czy jest on w kraju), poziom techniczny stacji diagnostycznej lub warsztatu, umiejętności diagnosty itp. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na wybór przyrządu może być posiadanie przez niego atestu Instytutu Transportu Samochodowego. Atest ITS-u wymagany jest wprawdzie dla urządzeń, które pracują w stacjach kontroli pojazdów. Niemniej przyrządy, które go posiadają, nie tylko mierzą prawidłowo kąty ale można je bezpiecznie eksploatować w myśl polskich przepisów. Poza tym, przejście kosztownej drogi atestacyjnej świadczy o kondycji finansowej firmy oraz o poważnym podejściu do polskiego rynku.

Kupowane urządzenie powinno spełniać następujące warunki:

• realizować pomiar czteroczujnikowo, co umożliwia pomiar - zwłaszcza zbieżności połówkowych kół przednich - względem geometrycznej osi jazdy, tj. osi wzdłuż której porusza się pojazd,
• umożliwiać zamocowanie zespołów pomiarowych na różnych typach obręczy kół zarówno stalowych jak i aluminiowych o średnicach z zakresu 12-16" (17,5"),
• umożliwiać wykonanie prawidłowego pomiaru dla rozstawu kół tej samej osi w zakresie 1100-1800 mm,
• umożliwiać wykonanie prawidłowego pomiaru dla rozstawu osi kół w zakresie 1800-4000 mm,
• umożliwiać w miarę możliwości pracę na samochodzie wyposażonym w spojlery,
• gwarantować dopuszczalny nacisk koła na jedną obrotnicę rzędu 1000 kG,
• być odporne na zanieczyszczenia, zapylenie, szok termiczny, wstrząsy i wpływ zewnętrznego pola elektromagnetycznego oraz elektrycznego,
• gwarantować powtarzalność uzyskiwanych wyników pomiarów,
• zapewniać stabilność obwodów pomiarowych przez co najmniej 6 miesięcy bez konieczności ich kalibrowania,
• zapewniać możliwość sprawdzenia dokładności wskazań oraz umożliwiać przywrócenie utraconej zdolności pomiarowej przez ponowną kalibrację,
• umożliwiać wykonanie czynności kompensacji bicia układu koło - zacisk lub stosować technologię pomiaru eliminującą bądź w inny sposób uwzględniającą zjawisko bicia,
• posiadać napisy w języku polskim lub znaki graficzne, identyfikujące w sposób niezależny od języka, elementy kontrolne i sterownicze (fot.),

Płyta czołowa przyrządu GTE Geoaxis firmy "Precyzja".

• zapewniać bezpieczeństwo pracy,
• posiadać instrukcję w języku polskim,
• posiadać minimum roczną gwarancję oraz serwis pogwarancyjny.

Rys. 1. Schemat przesyłania danych z czujników pomiarowych

Ponadto przyrządy komputerowe (rys. 1) powinny:

• umożliwiać zdalne sterowanie urządzeniem,
• umożliwiać wydrukowanie protokołu pomiaru w języku polskim (rys.2),
• umożliwiać komunikację w relacji urządzenie - użytkownik w języku polskim, a komunikaty powinny być czytelne i jednoznacznie zrozumiałe,
• wynik pomiaru porównywać z danymi producenta samochodu i przechowywać go w pamięci,
• posiadać w pamięci wzory obciążeń dla różnych typów pojazdów,
• w miarę możliwości być odporne na błędy diagnosty,
• przeprowadzać automatyczny program samotestowania.

Rys. 2. Wydruk pomiarowy (pomiar podwozia)
przyrządu "Microline 4000" firmy Beissbarth.

Każdy przyrząd do pomiaru geometrii kół samochodowych powinien wykonywać wszystkie pomiary w stopniach i minutach kątowych lub w stopniach i setnych częściach stopnia. Pomiar zbieżności i ustawienia osi kół względem siebie może odbywać się również w milimetrach. Jeżeli urządzenie samodzielnie nie przelicza zbieżności kół ze stopni i minut kątowych na milimetry w zależności od średnicy tarczy koła lub odwrotnie, wówczas powinno być wyposażone w tabelę przeliczeniową. Należy przy tym pamiętać, że taka tabela nie jest dokładna. Wynika to z tego, że obręcze kół o takiej samej średnicy wyrażonej w calach (ten parametr występuje w tabeli przeliczeniowej) ale różnej konstrukcji, mają w rzeczywistości różną średnicę wyrażoną w milimetrach. Jest to spowodowane różnym wywinięciem brzegów obręczy. Analizując parametry podawane przez producentów samochodów osobowych i dostawczych, można określić zakresy pomiarowe oraz dokładności odczytu (rozdzielczości wskazań - skal) lub dokładności obliczeń dla przyrządów do pomiaru geometrii ustawienia kół.

Wymagania stawiane współczesnym przyrządom przedstawia tabela.

W następnym numerze "Auto Moto Serwisu" znajdzie się druga część artykułu o przyrządach do pomiaru i kontroli geometrii ustawienia kół w samochodach o masie całkowitej do 3,5 t. Zostaną w nim omówione konkretne urządzenia, zarówno te, które były na MTM w Poznaniu, jak i te, które nie zostały pokazane ale są do kupienia w kraju.